“De waarheid zal je vrijmaken”… Vreemd genoeg een passage uit de bijbel die het best gekend is door high control groups. Dan betekent het vrij gemaakt te zijn van zonde, de zonde is dan de beperking. Zo noemen de Jehovah’s Getuigen hun leer niet alleen de Waarheid, maar zeggen ze ook van zichzelf dat ze ′in de Waarheid zijn′. Dat hun geluk gepaard gaat met een dure prijs, vergeten ze vaak, of willen ze liever binnenkamers houden. Want wie ′niet in de Waarheid is′ krijgt onherroepelijk de doodstraf: er zijn inmiddels acht miljoen Jehovah’s Getuigen, maar die andere zeven miljard mensen zullen tijdens armageddon vernietigd worden, welke religie je dan ook aanhangt of hoeveel je ook van God houdt, want jij hebt de Waarheid niet. Kinderen zijn hierbij de verantwoordelijkheid van de ouders, en kinderen die dus bij ongelovige ouders horen verdienen net zo goed de vernietiging. Het is geen excuus om aan te halen dat je de Waarheid niet kent, want iedereen kan de Waarheid inmiddels kennen doordat Jehovah’s Getuigen van deur tot deur gaan. Waarheid zal je dus niet alleen vrijmaken, maar ook je leven redden, of je vernietigen …
Waarheid is uitermate belangrijk, juist in high control groups, in de filosofie wordt al lange tijd uitgegaan van Nietzsche’s credo: ‘Er bestaat geen waarheid, enkel interpretatie′, of zoals Heidegger en Wittgenstein het bedachten: verschillende waarheden onder verschillende hoedanigheden. Een taalspel in feite. Niet voor niets zijn deze filosofische gedachten verplichte kost ook onder theologen.
De wet van de joden kende 633 geboden. Alles werd gecontroleerd, van wat men mocht eten tot wat men mocht aanraken. Terecht stelde dan ook Paulus dat redding door de wet onmogelijk was. De wet verdoemde. Paulus maakt dan ook in Rom 6 heel duidelijk dat de wet vervuld was, en dat geloof redding betekende. Wat hierbij belangrijk is, is dat Paulus niet spreekt over waarheid, maar over geloof. Daarom dat voor vele protestantse gemeentes ook mensen met andere meningen Gods liefde kunnen ervaren.
De bekende filosoof Hume stelde al dat de mens van nature dogmatisch is; hij kan het best opschieten met mensen die helemaal hetzelfde denken als hij en die dan ook dezelfde geboden onderhouden. Daarom is een high control group zo aantrekkelijk, je bent allen op dezelfde manier vrij, zo vrij dat je allen niets meer mag, maar zo ervaar je dat natuurlijk niet, en dat er gedacht wordt in jouw plaats, maakt je leven gewoon een stuk eenvoudiger. Maar noch Jezus, noch Paulus hadden het in hun onderwijzingen over veroordelingen. In een stuk, die weliswaar door exegeten betwijfeld wordt of het ooit tot de oorspronkelijke tekst behoorde, stelde Jezus: ′Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen.′ (Joh 8,7) Ook toen hij met de Samaritaanse vrouw sprak aan de bron van Jakob gaf hij in droge constateringen aan dat hij weet had van haar zonde (ze had namelijk een man waarmee ze niet gehuwd was, een doodzonde volgens het jodendom), maar veroordeelde haar daaromtrent niet. (Joh 4) Jezus liet zich kennen als een man die at met zondaars en tollenaars. Hij was aimabel juist omdat hij hen niet veroordeelde. Ook Paulus stelde dat het niet noodzakelijk wil zeggen dat als wij niet langer onder een wet leven, we daarom een vrijgeleide hebben om zonde te begaan. (Rom 6,15-16) We zijn juist geen slaaf meer van de zonde. Paulus stelde juist het omgekeerde van wat vele religies en sektes de dag van vandaag beweren, niet dat gehoorzaamheid leidt tot de liefde van God, maar dat onze liefde tot God juist tot gehoorzaamheid leidt.
Mij werd ooit gevraagd omtrent de keuze van films die ik graag zag: ′Als je naar de film gaat, zou je dan durven vragen aan Jezus om met je mee te gaan?′ Mijn antwoord was: ′Jezus wel, maar de meeste van de ouderlingen niet′.
Maar in feite blijven wij allemaal kleine kinderen; kleine kinderen voelen zich het best in een omgeving waar grenzen duidelijk zijn aangegeven, vaak voor hun eigen bestwil, zonder dat ze echt zelf begrip hebben waarom die grenzen er zijn, al begrijpen ze het vaak maar al te goed als ze de grenzen overschrijden. Hetzelfde stellen de high control groups: de beperking van de vrijheid is voor de bestwil van het geheel. Unity as uniformity.
Toch is het een verkeerd begrip van zowel het concept waarheid als van het christendom. Warshow stelde ooit dat het christendom onder de religies uniek is omdat het een denkende religie is. Maar het christendom gaat echter niet om een leer, of een set geboden, zoals de andere twee Abrahamitische religies (of in het algemeen gesteld bijna alle religies). Het gaat om een persoon. Een ontmoeting (Schillebeeckx). Daarom kon Jezus vertellen: ′Ik ben de weg, de waarheid en het leven′. (Joh 14,6)
′Uw woord is waarheid′ zei Jezus (Joh 17,17). Maar dat woord was niet de Bijbel en de set voorgekauwde geboden, hoe kan dat ook, de bijbel zoals hij nu voorligt met het Oude Testament en de 27 boeken van het Nieuwe Testament bestonden in Jezus tijd helemaal nog niet. Meer nog, voor Jezus bestond de bijbel uitsluitend uit de Tanakh en zoals hij in de Bergrede duidelijk maakte was hij niet van plan deze teniet te doen, maar te vervullen. Vervolgens maakte hij enkele anti-thema’s op de geboden van de tien Woorden die onmogelijk houdbaar waren: vol lust naar een vrouw kijken was al overspel, iemand haten was gelijk aan moord … Interessant juist dat al die ′geboden′ te herleiden waren naar zijn samenvatting van de wet en de profeten: ′heb uw God lief en heb uw naaste lief′.
Het woord is zoals in de proloog van Johannes wordt geïdentificeerd (en trouwens nergens anders in het NT) Jezus zelf. Opnieuw: ‘Ik ben de waarheid.’ Een relatie.
′Als je van me houdt, zul je mijn geboden onderhouden’, stelde Jezus in het Johannesevangelie (Joh 14,15). Met de hand rond de keel wordt met dit vers vaak mensen onder het gareel gehouden. Maar het probleem is de volgorde van de woorden. Jezus zei namelijk niet dat je door zijn geboden te onderhouden zijn liefde kon verdienen. Neen, juist omdat je van hem houdt zul je je aan zijn geboden houden. Dit is het verschil tussen respect en angst. Een kind die van zijn ouders houdt zal zich proberen aan de regels te houden, ook als daar geen consequenties aan verbonden zijn, een kind dat bang is van zijn ouders zal maar tot op zekere hoogte zich aan de regels houden: als hij zich kan onttrekken van de consequenties, zal hij ook de regels overboord gooien. Zo is het ook met geloof, terwijl niet zondigen volgens de Bijbel niet mogelijk is, zorgt onze liefde voor God er juist voor dat we ten allen tijde zijn kant kiezen, ook wanneer dat ons moeilijkheden bezorgt.
Het is misschien het belangrijkste misverstand in het christendom dat er een verschil heerst tussen wat Paulus stelde en wat Jakobus stelde. Maar in feite is die er niet. Paulus maakte duidelijk dat doordat Christus zich aan het kruis had gehangen, hij onze zonden heeft gedronken. Dat is de betekenis van de beker waarover hij zijn Vader smeekte om hem van hem weg te nemen. Die zat vol onze zonden. Stel je voor dat iemand zoveel van je houdt dat hij besluit de boete die jou toekomt op zijn schouders te nemen. Dat doen alleen echte geliefden. Nu zijn wij, zoals Paulus stelt niet langer slaven van de zonde. Wij staan inderdaad niet meer onder de wet zoals de Joden, maar dat wil niet zeggen dat wij geen wet meer hebben. Die wet is de wet van het hart, van de liefde: ′Als je van me houdt, zul je mijn geboden onderhouden′.
En juist die vrijheid om te kunnen zondigen is zo belangrijk. Want die vrijheid zorgt ervoor dat we ook de vrijheid hebben goed te doen.
Één reactie
amen